Timor-Leste/DIAK LIU SR XANANA LALIKA KEHE EMA SELUK: HADOMI POVO HO POLITIKA "INKLUSAUN"

24 maio 2010/FRETILIN.Media http://fretilinmedia.blogspot.com
Deklarasaun iha konferensia imprensa bancada parlamentar FRETILIN nian

Segunda, loron 24 Maiu 2010

DIAK LIU SR XANANA LALIKA KEHE EMA SELUK: HADOMI POVO HO POLITIKA "INKLUSAUN"

Dala ida tan ita hotu here, iha sexta feira kotuk, deklarasoens falsu husi Chefe Governu AMP Sr Xanana Gusmao.

Ita hare deit ba titulu jornal ida nian neebe hakerek “ PM Xanana ho Lider FRETILIN Kehe Malu.” Maske dala ida tan jornal STL manipula factus, tamba laos Xanana ho lider FRETILIN a nivel nasional, maibe Koordenador Distritu Ainaro ho nia mak “kehe malu”. Deklaraoens neebe Chefe Governu AMP halo, henesan reasaun makas ba kritikas nebe razoavel husi Koordenador Distritu Ainaro nian kona ba governasaun AMP no PEDN.

Koordenador distrit husu deit kona ba tratores, ahi mate, bee mos la too, dalan kuak hela barak-barak no nia preokupasaun kona ba pipeline husi Greater Sunrise sei mai Timor-Leste ka lae? Perguntas hirak nee normal iha “konsulta publika”, maibe Chefe do Governu AMP, Sr Xanana nia reasaun hanesan fali ba ema ida atu hakarak estraga nia kampanha politika.

Hau lori FRETILIN nia naran lakoi mai hatan detalhus hotu neebe Senhor PM Governu AMP nia koalia, neebe hakerek iha jornal, tamba barak liu mak it abele dehan, koalia arburu deit. Chefe Governu AMP amease ho atu fo sai “pekadus” lideransa FRETILIN nian maibe temi deit buat neebe ita la kompreende saida mak nia hakarak koalia. Ida ne’e hatudu katak konsulta PEDN hanesan duni kampanah politika tamba aproveita opportunidade hodi ataka partidu FRETILIN.

Maibe PM Governu AMP nia koalia ne’ebe presiza resposta mak nia dehan katak: “Wainhira ami tama kaer ukun iha 2007, ami buka kompanhia neebe kaer projetu la hetan, osan ba hotu partidu, sosa ida ne’e, sosa ida ne’eba, ida ne’eba ita la hatene osan sira ne’e ba hotu neebe.”

Hau hakarak hatete, PM AMP nia kolia ne’e sala! Osan orsamentu tempo Governasaun FRETILIN nian, bele justifika hotu tuir lei. Osan hotu ne’eb gasta iha tempu neba iha justifikasaun.

Koalia hanesan nee hatudu deit ba ami katak Sr PM AMP la iha toleransia ba populasaun nia ezigensia ba justifikasaun husi nia kona ba proposta atu halo Plano estrategiku ida neebe ho osan bo’ot tebes, maibe seidauk iha detalhus oinsa Povo bele halo nia avaliasaun.

Ita hare katak infelismente PM AMP hahu lakon pasiensia ho kritikas neebe mosu kona ba pakote referendu no soi lia fuan arbiru deit tamba la konsege defende hahalok aat barak governu AMP nian. Komu PM AMP la konsegue hatan Pakote Referendu nia failhansu entaun buka soe rai rahun no halo alegasaun falsu deit.

Ami dehan ba PM AMP dala barak ona, se iha iha buat ruma ne’ebe ami halo la tuir lei, entaun lori ba investigasaun ka haruka ba justisa. Hanesan Sr PM AMP hatene, ami haruka buat barak ba justisa i ami hein hela membru governu balun neebe sei bolu ba hatan iha justisa.

Sr PM AMP nia deklarasoens balu neebe jornal temi, barak liu mak hanesan hakarak soe deit rai rahun. Em vez de hatan lolos ba kirikas neebe nia simu, PM AMP sadik fali no ameasa fakar sai sala membru CCF nian, hodi nune’e atu ameasa fali koordenador FRETILIN ne’ebe, hanesan elementu populasaun nian, iha brani atu hamriik hodi kritika Governasaun AMP. Ne’e mak demokrasia maibe Sr PM AMP lakoi komprende no simu husi povu.

Sr PM AMP akuza fali hodi dehan lider FRETILIN nian mak tau lia fuan iha koordenador nia ibun. Ne’e hatudu deit arrogansia makas husi Chefe Governu AMP tamba la fiar katak ema povu, iha distritu, hanesan Kordenador FRETILIN nian, mos iha kakutak atu halo perguntas kona ba hahalok a’at iha governasau AMP nia laran. Chefe Governu AMP dehan ba konsulta povu, maibe lakoi rona povu nia lamentasoens.

Hahalok nee ita hare momos iha Chefe Governu AMP nia koalia rasik, no ami hein katak Jornal STL publika los, ne’ebe hatete “ Lalika sadik, purke sadik sira nee hau hatan, ho membru CCF tomak hau tau iha hau nnia bolus, ho ita boot nia presidenti rasik, hau tau iha hau nia bolus la vale buat ida.”

Ho lia fuan sira hanesan ne’e Chefe Governu AMP harak hatete katak ami lider FRETILIN hotu nia matenek kesi metin hotu la too nia matenek karik, hanesan tuir Jornal STL nia enterpretasaun.

Nee mos la buat ida ba mi, maibe hatudu ona tendensiane’ebe la diak, katak Sr. Xanana hanesa, Chefe Governu AMP mak hatene buat hotu-hotu.Ami husu boot katak, ba Sr Xanana, hanesan kompanheiru de luta: se ita boot kole ho viagem ida nee ba sub-distritu, diak liu deskansa, tamba ami lakoi ita bo’ot nia kole hamosu fali diskursus neebe bele kria problemas iha rai laran.

Povu no rai nee presiza mak lider sira atu bele tu’ur hamutuk hodi diskuti assuntu neebe importante, ho rasional no ho ulun malirin.

FRETILIN dehan bebeik ona, ami hakarak halo 2010-2020 dekada ba paz, estabilidade no dezenvolvimentu. Povo Timor-Leste merese ida nee duni, no se ita fiar duni ita nia koalia katak Povo nee mak terus liu atu harii estadu ne’e ho ruin no ran, entaun ita sei buka fo sai ita nia lia fuan ho moderasaun itoan.

FRETILIN harii fundu mina rai tamba fo interesa makas ba Povo nia dezenvolvimentu. Laos hanesan ema balun ne’ebe hakarak soe deit rai rahun baihira dehan, hanoin barak liu ba osan du ke Povo. Ami lakoi osan atu lakon hanesan lakon dadaun ho projetu oioin neebe seidauk fo benefisiu maka’as ba Povo, maibe ba ema lubuk oan ida deit.

Povo kiak rabat rai nafatin no seidauk hare to’o agora resultadu investimentu dia ba nia osan. Fundu Mina Rai la taka dalan atu usa osan ba halau deznvolvimentu ba Povo. Governu AMP tintinan foti osan barak ona. Iha besik tinan tolu deit governu AMP foti liu ona biliaun ida ho balu dolares americanus husi Fundu Minarai (Fundo de Petroleo). Ne’e osan ida ke bo’ot liu osan ne’ebe iha orsamentu governasaun FRETILIN nian iha tinan lima nia laran. Maibe hanesan deputadus AMP rasik nia koalia, saude la diak no aat ba bebeik, edukasaun la diak no aat ba bebeik, be mos sei falta no ahi mate permanente iha fatin barak.

Iha nee hatudu resultadu la iha, maske orsamentu boot liu tebes governu FRETILINnian.
Ida nee mak Chefe Governu AMP Sr PM Xanana lakoi Povo hare no kolia. Falhansus hira ne’e iha iha sector hotu-hotu maske osan barak mak fakar sai deit.

Ami iha FRETILIN hatene saida mak ita hotu halo ba luta libertasaun. Chefe Governu AMP nia kolia neebe deehan ami nunka hatama ami nia kanuru kroat ba funu hatudu deit nia frustradu ho kritikas neebe parlamentu halo. Ne’e hatudo momos katak Sr. Xanana nudar PM Governu AMP la iha toleransia ba prosesu demokrasia.

Kona ba Chefe Governu AMP nia kolia kona ba dada ka la dada pipeline Sunrise mai Timor-Leste, ami dehan deit katak ne’e asuntu no objectivu nasional nian. Ami hein deit mak resultadu diak, no ami mos fo deklarasaun publiku apoiu objectivu nee.

Bainhira ami hasoru kompanhia mina sira nee mos ami hatete ba sira, maske ami iha politika oin seluk ho governu Governu AMP, ami apoia 100% objectivu pipeline mai Timor-Leste no bainhira ami fila ba governu, objectivu nee mos ami sei dudu ba oin nafatin. Nee mak ami husu ba Chefe Governu AMP, diak liu ita ho bo’ot ita bo’ot nia matenek nain iha governu halo buat hotu neebe tenki halo atu atingi objectivu nee. Governu FRETILIN nian halo buat hotu neebe nia belehodi hetan akordu ba tasi Timor no osan ba Timor-Leste no mos hahu negosiasoens atu dada pipeline mai Timor-Leste.

Ami mos hare iha TVTL Chefe Governu AMP nia oin kole tebes. Bainhira ami rona deklarasoens oioin hanesan hirak neebe hau foin temi sai iha jornal, halo ita preokupa fali katak ema balun iha ita nia leet neebe hakarak kria konflitu entre lider para sira bele usa ida nee ba sira nia objectivu.

Ikus liu ami preokupadu ho Chefe Governu AMP nia ezijensia ba koordenador FRETILIN nia iha distritu Ainaro katak nia tenke “dehan ba ita boot nia partidu atu muda lei Fundu Petrolifero hamutuk ho CNRT.”

Ida nee hatudu tan katak Chefe Governu AMP halo dinu kampanha politika. Konsulta publika lolos atu ba rona ema laos dehan deit ba hatete sa’ida mak Chefe Governu AMP hakarak deit.

Ita lakoi mak projetu PEDN sai fali hanesan projetu importasaun fos, projetu pakote referendu, projetu Irrigasaun Bebui, no projetu Oleo Pesadu neebe ita seidauk too rohan no tuir ami nia hare atu ba los ne’ebe.

Ita lakoi projetu mudansa ba lei fundu petrolifero sai hanesan mudansa ba lei tributaria neebe lolos atu hatuun folin maibe san nia foin iha merkadu sa’e ba bebeik.

Ita lakoi mos gestaun fundu mina rain neebe agora rekonesidu iha mundu tamba ba nia tranparensia no nia seguransa, sai fali hanesan gestaun fos iha armazen, ka gestaun central eletrica neebe ahi mate permanente no hanesan projetu oioin neebe ita hare kualidade la iha liu no dala barak la remata.

Kuidadu maluk sira tamba osan nee ita lakon, lakon dalan ida deit, no Povo lakon osan sem iha benefisiu. Tamba ami hadomi Povo mak ami harii Lei Fundu Petrolifero laos hanesan Chefe Governu AMP nia kolia. Ami hanoin se kompanheiru Xanana hadomi Povo duni entaun nia sei buka dalan diak ba fundu petrolifero, em ves de rona sira neebe mai koalia midar iha nia tilun atu nia bele fo osan ba sira halo porjetus oioin. Ema sira nee hadomi deit osan no la hadomi Povo.

Husi Deputado Estanislau da Silva.
Lori Bankada FRETILIN nia naran.

Ba informasaun tan dere mai Deputado Jose Teixeira iha 728 7080